Oświetlenie ekspozycji jest zazwyczaj silniejsze niż światło w pozostałych częściach sklepu. I choć proces jego projektowania ma wiele wspólnego z pracą nad oświetleniem spektaklu teatralnego, należy pamiętać, że sklep to nie scena, więc nie wymaga oświetlenia estradowego. Klienci nie poruszają się po jego wnętrzu według znanego scenariusza: ich ruchy i zachowanie są nie do przewidzenia. Efekty światłocieniowe nie mogą być zatem zbyt dramatyczne, bo to mogłoby utrudniać odnalezienie się w przestrzeni sklepu.
Uczulamy zatem, aby nie zaniedbywać światła ogólnego, kosztem opraw akcentujących. To równie ważny element wyposażenia sklepu, co pozostałe. W zdecydowanej większości sklepów najlepiej sprawdza się światło ogólne zbliżone parametrami do tego słonecznego. Takie oświetlenie nie tylko doskonale odzwierciedla rzeczywisty wygląd produktów, ale pozytywnie wpływa też na samopoczucie klientów i pracowników. Co jednak jeśli chcielibyśmy, aby w sklepie panowała przytulna, ciepła atmosfera? Wcale nie trzeba w tym celu ściemniać oświetlenia. Wystarczy odpowiednio wykorzystać światło akcentowe oraz elementy wyposażenia sklepu. Oto, na co należy zwracać szczególną uwagę, projektując oświetlenie poszczególnych ekspozycji.
Jeśli światło akcentowe ma być zauważalne, musi być co najmniej dwa razy silniejsze od światła ogólnego. Tylko wtedy jego stosowanie ma sens – gdy tzw. współczynnik akcentu będzie niższy niż dwa, oświetlenie ekspozycji stanie się całkowicie nieefektywne.
Kontrasty mogą być jeszcze bardziej widowiskowe, niemniej jak już zostało wspomniane, czasem mniej znaczy więcej. Poza tym najbardziej dramatyczne efekty są możliwe do osiągnięcia jedynie wtedy, gdy jednocześnie obniżymy natężenie światła ogólnego, a tego jak już wiemy, nie należy robić w przestrzeni handlowej. Wystarczy jeśli światło akcentowe na ekspozycji będzie od 2 do 5 razy silniejsze niż to ogólne. Tak oświetlone produkty powinny już skutecznie przyciągać uwagę klientów.
Wskaźnik akcentu świetlnego
|
Efekt
|
1:1
|
brak akcentu
|
2:1
|
zauważalny
|
5:1
|
niski teatralny
|
15:1
|
teatralny
|
30:1
|
dramatyczny
|
>50:1
|
bardzo dramatyczny
|
Do uzyskania kontrastu na ekspozycji niezbędne są odpowiednie oprawy. Najlepiej sprawdzają się w tej roli te o układzie soczewkowym. Wyróżnia je większa intensywność, płynny gradientowy zanik wiązki światła i brak efektu halo, podczas gdy zwykłe reflektory zawsze emitują pewną ilość światła rozproszonego. Dodatkowo, aby zwiększyć kontrast można wyposażyć oprawę w optykę „Fashion proof” – system zaprojektowany specjalnie z myślą o oświetlaniu obiektów na ekspozycjach sklepowych.
O tym, jak silny będzie kontrast świetlny na ekspozycji, decyduje nie tylko natężenie, ale także kierunek i kąt padania światła. Najbardziej dramatyczny efekt daje światło padające z góry. Takie oświetlenie może jednak tworzyć bardzo silne cienie, dlatego zawodzi w wielu sytuacjach. Znacznie bardziej kontrowany efekt uzyskamy dzięki silniej skupionym oprawom, oświetlającym obiekt z boku. Co ciekawe to właśnie bardzo wąskie wiązki światła punktowego są najlepiej oceniane przez konsumentów. Potwierdził to eksperyment, podczas którego poproszono 41 przypadkowych osób o uszeregowanie różnych wiązek światła według preferencji. Część opraw emitowało światło szerokie (>30°), część średnie (18°–30°), a pozostałe wąskie (<18°). To światło emitowane przez ostatnią kategorię opraw było uznawane za najatrakcyjniejsze.
Światło białe może być ciepłe (poniżej 3300 K), neutralne lub chłodne (powyżej 5000 K). To, które z nich wybierzemy do oświetlenia ekspozycji nie powinno być efektem przypadku. W świetle ciepłym z reguły dobrze prezentują się artykuły takie jak:
· naturalne drewno,
· dekoracje i ubrania w ciepłych kolorach,
· a w przypadku sklepów spożywczych: pieczywo oraz sery.
Natomiast światło chłodne jest doskonale do oświetlania:
· różnego rodzaju metalowych artykułów, w tym biżuterii,
· odzieży i dekoracji w chłodnych kolorach,
· kosmetyków,
· oraz ryb, wędlin i nabiału w sklepach spożywczych.
W doborze temperatur barwowych należy być konsekwentnym. Jeśli cały dział z pieczywem jest podświetlony światłem ciepłym, nie należy wprowadzać tam pojedynczych opraw o innej temperaturze barwowej. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy umyślnie kontrastujemy ze sobą światło o różnych temperaturach barwowych np. na witrynie. Tego typu zabiegi wymagają jednak dużego wyczucia i lepiej nie planować ich bez konsultacji ze specjalistą.
Wybierając oprawy, warto zwracać też uwagę na ich wskaźnik oddawania barw CRI. Jego wartość powinna być możliwie jak najbardziej zbliżona do maksymalnej, czyli 100 CRI. Profesjonalne oprawy LED charakteryzuje najwyższy z możliwych wskaźników oddania barw (około 90 CRI), dlatego to właśnie w tego rodzaju produkty najlepiej celować.
Gdy do oświetlenia mamy produkt o gładkiej, lśniącej fakturze np. buty czy torebkę z gładkiej skóry albo bogato zdobioną biżuterię, warto skierować na niego silną, skoncentrowaną wiązkę światła. Wówczas powinien on efektownie błyszczeć w świetle i tym samym przyciągać wzrok klientów.
Decydując się na takie rozwiązanie, należy być jednak bardzo ostrożnym, bo połysk może bardzo łatwo przeobrazić się w olśnienie, czyli zbyt silne, oślepiające światło. Aby go uniknąć, należy bardzo starannie rozmieścić oprawy, tak aby klienci nie byli w stanie dostrzec źródła światła – czy to bezpośrednio kierując wzrok ku górze, czy dostrzegając jego odbicie np. w lustrze albo na gładkiej posadzce.
Oświetlenie ekspozycji nie musi być wyłącznie białe. Technologia LED znacząco rozwinęła nasze możliwości, dzięki czemu wprowadzanie kolorów na ekspozycję nie jest już niczym trudnym. Z kolorami podobnie jak z połyskiem warto jednak uważać. Podstawowym zadaniem oświetlenia ekspozycji jest w końcu uczynić ją lepiej widoczną oraz dyskretnie przyciągać wzrok klientów. Teatralny spektakl kolorowych świateł mógłby zatem przynieść efekt odwrotny od zamierzonego. Wcale nie oznacza to jednak, że dla kolorowego światła nie ma w sklepie miejsca.
Dzięki kolorowemu światłu w sklepie:
· Może silniej wybrzmieć wizerunek brandu – wystarczy pomysłowo wykorzystać światło w firmowych kolorach.
· Możemy pomóc klientom w nawigacji po sklepie, oświetlając poszczególne działy określonymi kolorami.
· Możemy stosunkowo tanim kosztem uatrakcyjnić wnętrze sklepu np.
podświetlając ścianę tylną określonym kolorem, zamiast ją malować.
Poza tym kolorowe światło doskonale sprawdza się także na witrynie sklepu. Na temat jej projektowania ukazał się już osoby artykuł: Witryna sklepowa: jak prawidłowo ją oświetlić?
W związku z rosnącą popularnością zakupów online, sklepy stacjonarne nie mogą być już wyłącznie miejscem zakupów. Aby skłonić klientów do wyjścia z własnych czterech ścian, trzeba zaoferować im coś więcej: możliwość przetestowania produktu; warsztaty kreatywne, spotkanie z osobą z branży. Warto, aby przestrzeń sklepu była przygotowana również na takie wydarzenia.
Agata Iwańska
Ekspert ds. profesjonalnych rozwiązań oświetleniowych